We vliegen terug in de tijd naar maart 1979: Selma Noort schreef in dit jaar haar eerste boek. Ze was toen 18 jaar en liep stage om kleuterjuf te worden. Tijdens haar stage ontmoette ze schrijfster Miep Diekmann, die haar werk wel wilde bekijken. In een week schreef Selma haar eerste boek en stuurde dat naar haar op. Selma werd de volgende avond gebeld met het mooie nieuws dat Miep een uitgever voor haar had gevonden. Veertig jaar en vele prachtige kinder- en jeugdboeken later vragen wij graag de schrijfster alles over haar jubileum.
- Hoe ben je schrijfster geworden en was dit altijd al je droom?
Ik las als kind heel veel. Ik vond het heerlijk om te verdwalen in boeken en om deel uit te maken van andere levens en omstandigheden. Toen ik door de bibliotheekmedewerkers oud genoeg werd gevonden om boeken voor volwassenen te lezen (toen was ik ongeveer vijftien jaar) vond ik daar niets aan. Ik droomde ervan om zelf ook kinderboekenschrijfster te worden, maar ik durfde dat tegen niemand te zeggen. Toen ik op mijn zestiende naar de kweekschool ging (om juf van groep 1 & 2 te worden) mocht ik weer kinderboeken lenen omdat het voor mijn studie was. Toen ik achttien was, had ik zoveel inzicht in kinderboeken gekregen dat ik wilde proberen om er een te schrijven. Dat lukte. Het verhaal ging over mezelf toen ik elf jaar was, over dat ik had gestolen in een winkel.
- Als je kijkt naar je schrijfstijl en het soort verhalen, is er dan veel veranderd in veertig jaar tijd? Wat doe je nog altijd op dezelfde manier en wat doe je nu anders?
Een tijd lang was het in de mode om verhalen te schrijven met een ‘open einde’. Dan wist je niet hoe iets afliep en moest je het verhaal zelf maar verder verzinnen. Dat vonden de meeste kinderen niet zo leuk, dus dat doe ik niet meer. Vroeger maakte ik langere zinnen en gebruikte ik meer verschillende woorden. Ik beschreef ook meer. Kinderen waren vroeger gewend om soms lang te zitten lezen en kenden veel woorden en waren gewend aan beschrijvingen. Nu schrijf ik dus korter, bondiger, en met meer bekende woorden. Wat niet veranderd is, is de manier waarop ik niet uitleg hoe mijn hoofdpersoon zich voelt. Dat moet de lezer zelf begrijpen uit de manier waarop mijn hoofdpersonen zich gedragen.
- Hoe kijk jij nu terug op boeken die je in het verleden hebt geschreven en lees je deze verhalen weleens terug?
Er zijn boeken die ik (lang geleden) heb geschreven, waar ik van ‘houd’. Ze zijn deel van mijzelf, van hoe ik denk en voel en leef. Ik lees ze heel soms nog weleens terug. De boeken waar mijn kinderen een rol in spelen vind ik, nu ze volwassen zijn, moeilijk om terug te lezen. Ik word er altijd verdrietig van omdat die tijd in dat fijne huis voorgoed voorbij is.
- Welk boek was voor jou het meest bijzonder of indrukwekkend om te schrijven, en waarom?
Alle boeken vond ik bijzonder om te schrijven. De boeken over mijn eigen kinderen zijn voor mij persoonlijk heel waardevol. Maar ik heb ook genoten van het schrijven van de boeken over Pol en Lot, die aan het begin van hun verhaal dakloos waren, van het boek Musje, mijn zusje, en van de eilandboeken. In deze boeken gebeuren dingen die in het echt niet gebeuren. Er zit een beetje magie in. Het meest ‘anders’ om te schrijven was het boek De zee kwam door de brievenbus omdat dit een waargebeurd geschiedenisverhaal was dat iemand aan me vertelde en omdat ik hiervoor best veel onderzoek heb moeten doen en mensen heb moeten interviewen. Voor elk boek doe ik wel wat onderzoek, maar voor dit boek toch het meest.
- Je schrijft voor jonge en voor oudere kinderen. Wat is hierin de grootste uitdaging?
Voor allebei de leeftijden is de uitdaging hetzelfde: Hoe schrijf ik mijn verhaal op zo’n manier dat het de kinderen voor wie het bedoeld is, boeit? Bij jonge kinderen maak ik vaak gebruik van humor en bijvoorbeeld gevoelens als ‘oneerlijk’, ‘gemeen’, ‘stout’. Bij jongeren zorg ik dat het verhaal aanhaakt bij hun belevingswereld, dat het spannend is, en dat het iets in hen raakt. Ik hoop dat ze zich op zo’n manier inleven in het verhaal. Bij alles wat ik schrijf let ik er goed op dat alle soorten mensen in mijn verhalen voorkomen. Diversiteit in wie er meespelen, in de beschrijving van de wereld in het boek, en in wat ik uitdraag. Mijn hoofdpersonen kiezen zelf wat ze denken, en laten zich niet vertellen ‘hoe het moet’.
- Heb je tips voor kinderen die ook schrijver willen worden?
Jazeker. Begin met heel veel lezen, allerlei verschillende boeken, niet alleen maar boeken uit dezelfde soort series. Lees ook eens een boek dat er misschien niet uitziet zoals je gewend bent. Laat je verrassen door iets anders. De schrijvers van boeken willen je iets vertellen. Als je leest dan leer je, lach je, voel je en ontwikkel je je. En dan komt misschien het moment dat je denkt, nu wil ik ook iets vertellen. Vraag je dan af: aan wie wil ik dit vertellen? Hoe vertel ik het zo dat mijn lezer mijn verhaal begrijpt? Hoe oud is mijn lezer? En vooral: vind mijn lezer mijn verhaal wel leuk om te lezen?
Selma Noort over Eilandheimwee:
Eilandheimwee werd voor het eerst uitgegeven in 1992. In 1993 kreeg het boek de Zilveren Griffel toegekend, die ik kreeg uitgereikt door de beroemde schrijfster Hella Haasse. Het boekje gaat over het moeilijk vinden te leven tussen andere mensen met hun meningen over hoe iets moet en niet moet, en over hoe je volgens hen hoort te zijn. Het gaat ook over liefde voor kleur, want toen ik het schreef droomde ik er al van om te gaan schilderen (later ben ik dat ook gaan doen, met heel veel kleur.)
Jarenlang bleef ik verzoeken krijgen voor een herdruk van Eilandheimwee. Nu, omdat ik veertig jaar samenwerk met uitgeverij Leopold, is deze herdruk er, en ik hoop dat weer net zoveel mensen mijn kleurrijke eilandverhaal zullen (voor)lezen als toen het voor het eerst verscheen.
Selma Noort kan worden geboekt voor schoolbezoeken via de Schrijverscentrale. Bij haar boek Eilandheimwee heeft ze een sober poppenkastspel, geschikt voor kinderen van circa 5 t/m 7 jaar. Klik hier voor meer informatie.
