De magie van het voorlezen – column door Arend van Dam

Meer info

De magie van het voorlezen

‘Je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen,’ wordt er gezegd.

Ik begin er vroeg mee. De keuze valt op een kartonboekje met kleurige voorwerpen: bal, huis, fiets, bloem. Kleinkind blijkt vooral de smaak van het boek te waarderen. Gelukkig heb ik een kluifbestendig exemplaar weten te vinden. Ik vraag me af waarmee ik eigenlijk bezig ben. Er is geen sprake van enige vorm van kennisoverdracht. Het maaksel van karton dat ik mijn kleinkind in handen heb gegeven, valt nauwelijks een boek te noemen. Ja, er is sprake van een aantal bladzijden. En de afbeeldingen zijn abstracties van de werkelijkheid. Dus, vooruit, het is een boek.

In de weken die volgen probeer ik de nodige sturing te geven. Ik benoem de voorwerpen. Ik sla om. En dan gebeurt er een wonder. Kleinkind probeert me na te doen. Uit het mondje komen klanken. De handjes klampen zich vast aan de bladzijden en doen iets wat lijkt op bladeren.

Tijd voor de volgende stap. Nu niet langer alles wat in de knuisjes terechtkomt naar de mond wordt gebracht – daar zit nu vaak een speen in – kan het echte voorleesplezier beginnen. We gaan meteen op de interactieve toer. ‘Wat zegt de koe?’ ‘Waar is de hond?’ ‘Wat doet het paard?’ Mijn vinger wijst. De oogjes kijken. De oortjes luisteren.

En op een dag is het zover. Het mondje zegt: ‘Boe.’ Het vingertje wijst: daar is de hond. En het paard? Kleinkind draait het hoofdje om, kijkt opa verwachtingsvol aan en zodra die de lippen tuit en een briesend paard nadoet, verschijnt de volle lach.

Het is gelukt! Ik ben geslaagd als voorleesopa.

Er gaat een jaar voorbij. Af en toe probeer ik de overgang te maken naar boeken met meer tekst. Maar daar trapt mijn kleinkind niet in. Ze wil bladzijden omslaan. Ze wil onder bedden kijken om verstopte krokodillen te vinden. Lezen is ongeduld. En ook opa wordt ongeduldig. Hij wil zijn verhaal kwijt. Wordt er wel naar hem geluisterd?

Gelukkig blijkt een paar weken later dat de aanhouder wint. Kleinkind is een beetje hangerig. Ze kruipt op schoot met een boek en opa leest voor. Een heel verhaal. En nog een keer. En nog keer. En nog een keer.

Opeens valt me iets op. Kleinkind kijkt niet naar de plaatjes in het boek. Ze kijkt naar mij.

‘Weet je wat het is?’ zegt oma. ‘Het is de magie van je stem.’

‘Hoe bedoel je?’ vraag ik. ‘Omdat ik gekke stemmetjes maak?’

‘Nee, juist niet,’ zegt oma. ‘Ze luistert naar je omdat jij het bent. Jouw stem laat haar weten dat je alle tijd hebt. Je bent er voor haar. Ze voelt zich veilig.’

Ik kan het bijna niet geloven. Als mijn vrouw gelijk heeft, is de magie van het voorlezen niet gelegen in het bladerende boek, in de plaatjes, in het verhaal, maar in het timbre van mijn stem. Als dat geen toveren is!

Dus, opa’s en oma’s, dit is mijn ontdekking: wij als voorlezers hoeven geen stemmetjes te gebruiken. Onze heel gewone opa- of omastem is genoeg. Dit is waar wij goed in zijn: laten voelen dat we alle tijd van de wereld hebben. Voorlezen is samen de wereld ontdekken.