Manuscript publiceren? 7 do’s (en wat don’ts) voor het opsturen van jouw boek

Wat is er nou leuker dan je eigen (kinder)boek in de kast zien staan, mensen raken met je verhalen of een eigen wereld creëren? Tegenwoordig kan iedereen deze droom laten uitkomen door een manuscript in eigen beheer uit te geven. Toch heeft de ‘echte’ uitgeverij veel voordelen: een netwerk, een professionele uitstraling, persoonlijke begeleiding…

Maar hoe kom je binnen bij zo’n uitgeverij? In dit artikel vertellen we je meer over het beoordelingsproces bij een uitgeverij. Ook geven we je do’s en don’ts bij het aanbieden van je manuscript.

Honderden manuscripten

Bij vrijwel alle uitgeverijen is het altijd druk: redacteuren werken aan de teksten, sturen vormgevers en illustratoren aan en plannen ondertussen de volgende golf aan boeken. Die boeken vinden ze in het buitenland, krijgen ze toegestuurd door vaste auteurs of ontvangen ze via een literair agent. Natuurlijk vindt iedereen in de uitgeverij het leuk om nieuw talent te ontdekken, maar veel tijd om naar de ongevraagd ingezonden manuscripten te kijken is er niet.

Vaak komt de taak van het doornemen van de manuscripten (zowel op papier als per e-mail) bij één persoon te liggen. Die lezer krijgt jaarlijks honderden manuscripten binnen. De beperkte tijd wordt besteed aan het lezen van de begeleidende brief, de synopsis en het begin van het verhaal. Als die de interesse opwekken, maakt de lezer tijd om meer van het manuscript te lezen.

Waar wordt op gelet?

Een manuscript wordt natuurlijk beoordeeld op de stijl en het plot, maar ook op originaliteit, plaats in het fonds, grootte van de doelgroep en illustraties (in het geval van een prentenboek). Die aandachtspunten zijn ook erg belangrijk, want het plot kun je wijzigen en spelfouten kunnen eruit gehaald worden, maar een doelgroep groter maken of van iets onorigineels toch iets verrassends maken, is veel lastiger.

Pas als de eerste lezer (deels) overtuigd is, leest een andere redacteur of de uitgever mee. Het manuscript wordt dan vaak aangevuld met een korte beschrijving en wat sterke en zwakke punten. Als de tweede lezer enthousiast is, wordt de schrijver meestal uitgenodigd voor een gesprek. Aan de hand van dat gesprek wordt besloten of er een contract wordt afgesloten, of dat de auteur eerst gaat herschrijven.

Maar wat kun je doen om te zorgen dat de eerste lezer jouw manuscript doorstuurt?

7 do’s voor het opsturen van jouw manuscript:

• Verdiep je in het uitgeverijenlandschap. Je manuscript maakt het meeste kans als je het opstuurt naar een passende uitgeverij. Op de website van de uitgeverij vind je vaak een stukje waarin het (uitgeef)profiel wordt beschreven. Daar zie je ook de soort boeken die er de laatste tijd zijn uitgegeven. Ook staat er vaak hoe de uitgeverij het manuscript het liefste ontvangt, zoals bijvoorbeeld hier op de website van uitgeverij Ploegsma en uitgeverij Leopold.
• Check op de website van de uitgeverij of er niet al een boek is uitgegeven dat heel erg op dat van jou lijkt. Waarschijnlijk past je boek dan wel in het fonds, maar is die plek dus al ingenomen. Ook kun je in de boekhandel kijken welke boeken waar worden uitgegeven. Misschien kan de boekhandelaar je zelfs adviseren welke uitgeverij het best bij je manuscript past.
• Stuur een duidelijke en doordachte begeleidende brief. Spits je brief goed toe op de uitgeverij die je op dat moment aanschrijft en benoem waarom je vindt dat jouw manuscript daar thuishoort.
• Houd rekening met een lange doorlooptijd. Planningen worden bij uitgeverijen al lang van tevoren gemaakt. Stuur je in mei een e-mail waarin je jouw boek aanprijst omdat het bij het thema van de Kinderboekenweek van dat jaar past, is dat al te laat.
• Zorg ervoor dat het begin van je boek pakkend is. Of je nou je hele manuscript of alleen het eerste hoofdstuk opstuurt: het begin moet overtuigen, anders leest niemand verder. Begin dus niet met een hoofdstuk vol uitleg voordat het verhaal echt van start gaat.
• Laat je manuscript lezen aan iemand die kritisch durft te zijn. Familieleden en vrienden vinden het vaak lastig om commentaar te geven. Van iemand die kritiek geeft, leer je het meest. Bovendien kun je dan indien nodig je manuscript nog herschrijven voordat je het opstuurt.
• Volg een schrijfcursus, bijvoorbeeld bij Scriptplus. Door de feedback van medecursisten en de tips van een schrijfdocent krijg je meer inzicht in het schrijven en wordt je verhaal beter.

Dit kan je beter niet doen

• Wees niet te ongeduldig. Natuurlijk is het vervelend als je lang moet wachten en je kunt na een paar maanden rustig eens informeren. Het heeft minder zin als je meerdere manuscripten blijft sturen in de tussentijd, of om de paar weken naar een update vraagt.
• Stuur geen hele serie of merchandiseplan mee. Het is leuk als je ideeën hebt voor een vervolg en natuurlijk is het verstandig om je plannen aan te geven in je brief of synopsis, maar je moet de uitgeverij er niet mee overstelpen. Het is vooral veel afleiding van waar het daadwerkelijk om gaat: de kwaliteit van je manuscript.
• Lever geen eigen tekeningen bij als illustreren niet je talent is. Als prenten- of kinderboekenschrijver wil je natuurlijk graag illustraties bij je verhaal zien. Als je zelf geen illustrator kent, kun je in de verleiding komen om te gaan knippen en plakken met foto’s of zelf aan het tekenen te slaan. Meestal krijgt het verhaal er iets amateuristisch van. Het is fijner om je ideeën over de illustraties te delen. Bij een geschikt verhaal kan de uitgeverij in samenspraak met jou een illustrator benaderen.
• Stuur geen WeTransfer-bestand. Natuurlijk is het handig voor het versturen van grote bestanden en om te zien of die gedownload zijn. Maar voor de uitgeverij is het niet zo praktisch. Omdat de manuscriptenmailbox best vol kan zitten, wordt je mailtje vaak niet snel genoeg geopend en dan is de link al verlopen. Bij een groot bestand kun je je manuscript beter via de post versturen.

Laatste advies

We hopen dat je met deze tips aan de slag kunt! Een laatste advies: Geef niet te snel op. Elke uitgeverij heeft zijn eigen fonds, elke lezer heeft zijn eigen smaak en voorkeuren. Het is lastig om binnen te komen, maar als je manuscript echt goed is, is er altijd wel een uitgeverij die geïnteresseerd is.

Heel veel succes en vooral veel schrijfplezier!