De kunst van het vertalen van een kinderboek
Lezen is altijd een reis
Veel boeken die wij in Nederland lezen zijn geschreven in een andere taal. Deze vertalingen vertellen soms over hele andere werelden en nemen je mee op reis. Lees in dit artikel hoe vertalen werkt.
Veel boeken die wij in Nederland lezen zijn geschreven in een andere taal. Deze vertalingen vertellen soms over hele andere werelden en nemen je mee op reis. Lees in dit artikel hoe vertalen werkt.
Toon en sfeer goed kunnen treffen
Dat wij boeken van over de hele wereld kunnen begrijpen hebben we te danken aan vertalers. Zij zorgen ervoor dat de mooiste verhalen uit andere landen in onze eigen taal te lezen zijn. En dat is helemaal niet zo makkelijk als het misschien lijkt! Als je een boek vertaalt, vertaal je niet alleen de woorden, maar moet je er ook voor zorgen dat de toon en de sfeer goed worden overgebracht. Het is daarom belangrijk dat een vertaler de vreemde taal heel erg goed begrijpt en dat hij of zij in de nieuwe taal mooi kan schrijven. Het beste compliment dat een vertaler kan krijgen is dat het boek helemaal niet op een vertaling lijkt. Als een lezer weg kan dromen zonder eraan herinnerd te worden dat het boek eigenlijk in een andere taal geschreven is, is de vertaling geslaagd.
Hersenkrakers
Soms krijgen vertalers bij een boek te maken met echte hersenkrakers. Denk bijvoorbeeld aan grapjes, als je die letterlijk overneemt in de nieuwe taal zijn ze vaak helemaal niet grappig meer. Een vertaler moet dan op zoek naar een grapje in de eigen taal dat precies in het verhaal past. En voordat ze de juiste tekst te binnenschiet, zijn ze soms dagen verder. We tippen hieronder de geweldige serie Winterhuis Hotel. Dit boek staat vol met woordpuzzels, die de vertaler Imme Dros ook voor een hele uitdaging hebben gesteld.
Ook beschrijvingen van plaatsen of processen kunnen moeilijk te vertalen zijn. Stel je voor dat een schrijver heel uitgebreid vertelt hoe een stad eruitziet of hoe een bepaalde machine werkt. Als je dit nooit met je eigen ogen hebt gezien kan het lastig zijn om precies de juiste woorden te vinden. Gelukkig zijn er veel hulpmiddelen. Op internet is na even zoeken vaak een foto of een filmpje te vinden met een antwoord op alle vragen. En komt een vertaler er echt niet uit? Dan kan hij of zij in het uiterste geval misschien de schrijver even opbellen!
Wereldwijde bestsellers
Weet jij zo of je al boeken hebt gelezen die eigenlijk in een andere taal zijn geschreven? Je kent er vast meer dan je denkt! Een goed voorbeeld zijn de verhalen van Pippi Langkous, die vertaald zijn uit het Zweeds. Maar ook Nederlandse boeken worden over de hele wereld gelezen. Denk bijvoorbeeld aan De brief voor de koning van Tonke Dragt. Dit boek is in meer dan 30 talen uitgegeven! Van Portugal tot Griekenland en zelfs in Japan en China kunnen kinderen genieten van de avonturen van de dappere schildknaap Tiuri.
Top 10 boeken vertaald naar het Nederlands
Hoe ik per ongeluk ridder werd
In dit hilarische ridderverhaal van de Engelse schrijver Tim Collins staan veel weetjes over ridders en de middeleeuwen, en achter in het boek wordt nog apart een en ander verteld over beroemde ridders en belangrijke gebeurtenissen uit die tijd. Alleen waren alle beroemde ridders Engelse ridders, en alle belangrijke gebeurtenissen Engelse gebeurtenissen. Dat is toch jammer voor Nederlandse en Vlaamse lezers. Hier lag dan ook een klus voor de redactie om voorbeelden te vinden uit onze eigen geschiedenis. Gelukkig heeft een van de redacteuren geschiedenis gestudeerd, dus dat kwam helemaal goed!
In dit hilarische ridderverhaal van de Engelse schrijver Tim Collins staan veel weetjes over ridders en de middeleeuwen, en achter in het boek wordt nog apart een en ander verteld over beroemde ridders en belangrijke gebeurtenissen uit die tijd. Alleen waren alle beroemde ridders Engelse ridders, en alle belangrijke gebeurtenissen Engelse gebeurtenissen. Hier lag dan ook een klus voor de redactie om voorbeelden te vinden uit onze eigen geschiedenis.
De wind in de wilgen
De Nederlandse vertaling van deze beroemde klassieker verscheen voor het eerst in 1930. Lange tijd bleef die vertaling in druk, maar eigenlijk was die door het ouderwetse taalgebruik niet meer zo fijn om (voor) te lezen. Toen er in Engeland een editie verscheen met nieuwe illustraties in kleur, grepen de uitgever die gelegenheid dan ook aan om het boek opnieuw te laten vertalen, en wel door schrijver Reggie Naus, die een groot fan was van het boek. De pers was erg enthousiast over zijn vertaling, maar één ding zat Reggie dwars: een van zijn favoriete hoofdstukken uit het boek ontbrak. Omdat de uitgever ‘meedrukte’ met de Engelse editie, moest de tekst precies passen in het Engelse stramien, en de Engelse uitgever had besloten het enigszins filosofisch-abstracte hoofdstuk ‘The piper at the gates of dawn’ weg te laten. Enkele jaren later werd het boek opnieuw uitgebracht, nu weer met de klassieke illustraties van Ernest Shepard, en greep de uitgever de kans om het ‘verloren hoofdstuk’ weer toe te voegen. Reggie vertaalde het alsnog, en zo was De wind in de wilgen eindelijk weer compleet!
De Nederlandse vertaling van deze beroemde klassieker verscheen voor het eerst in 1930. Lange tijd bleef die vertaling in druk, maar eigenlijk was die door het ouderwetse taalgebruik niet meer zo fijn om (voor) te lezen. Toen er in Engeland een editie verscheen met nieuwe illustraties in kleur, grepen de uitgever die gelegenheid dan ook aan om het boek opnieuw te laten vertalen, en wel door schrijver Reggie Naus, die een groot fan was van het boek. De pers was erg enthousiast over zijn vertaling, maar één ding zat Reggie dwars: een van zijn favoriete hoofdstukken uit het boek ontbrak. Omdat de uitgever ‘meedrukte’ met de Engelse editie, moest de tekst precies passen in het Engelse stramien, en de Engelse uitgever had besloten het enigszins filosofisch-abstracte hoofdstuk ‘The piper at the gates of dawn’ weg te laten. Enkele jaren later werd het boek opnieuw uitgebracht, nu weer met de klassieke illustraties van Ernest Shepard, en greep de uitgever de kans om het ‘verloren hoofdstuk’ weer toe te voegen. Reggie vertaalde het alsnog, en zo was De wind in de wilgen eindelijk weer compleet!
Het mysterie van Winterhuis Hotel
Dat vertaalster Imme Dros niet terugdeinst voor een uitdaging, wisten we al door haar vertaling voor het prentenboek Kek iz tak. Ook het sfeervolle Winterhuis Hotel bood haar een bijzondere uitdaging. In het spannende leesboek lossen de hoofdpersonen ingewikkelde anagrammen en woordraadsels op. En ondertussen spelen ze met woordladders die ook naar het Nederlands vertaald moesten worden. Daarom werd er vaak tot diep in de nacht gepuzzeld om de vertaling op tijd af te krijgen. Vele kinderen hebben inmiddels genoten van de drie delen van Winterhuis Hotel dankzij het uitmuntende vertaalwerk van Imme Dros, die hiervoor terechte complimenten van NRC Handelsblad kreeg.
In het spannende leesboek lossen de hoofdpersonen ingewikkelde anagrammen en woordraadsels op. En ondertussen spelen ze met woordladders die ook naar het Nederlands vertaald moesten worden. Daarom werd er vaak tot diep in de nacht gepuzzeld om de vertaling op tijd af te krijgen. Vele kinderen hebben inmiddels genoten van de drie delen van Winterhuis Hotel dankzij het uitmuntende vertaalwerk van Imme Dros.
De laatste helden op aarde en het kosmische kwaad
Dit boek leest als een film vol gevaarlijke monsters, bloedstollende actiescènes en veel humor. Auteur Max Brallier is dol op videogames, films, strips en muziek. Daarom zitten er in dit verhaal een hoop verwijzingen naar popcultuur. Daar moet je als vertaler natuurlijk verstand van hebben! Gelukkig wordt deze serie vertaald door Hanneke Majoor, die al die verwijzingen goed snapt. Ze weet wanneer dingen Amerikaans moeten blijven… en wanneer iets toch echt even vernederlandst moet worden. Het resultaat leest als een (zombie)trein!
Dit boek leest als een film vol gevaarlijke monsters, bloedstollende actiescènes en veel humor. Auteur Max Brallier is dol op videogames, films, strips en muziek. Daarom zitten er in dit verhaal een hoop verwijzingen naar popcultuur. Daar moet je als vertaler natuurlijk verstand van hebben! Gelukkig wordt deze serie vertaald door Hanneke Majoor, die al die verwijzingen goed snapt. Ze weet wanneer dingen Amerikaans moeten blijven… en wanneer iets toch echt even vernederlandst moet worden. Het resultaat leest als een (zombie)trein!
Schreeuw om Middernacht
Een spannend en avontuurlijk boek met een vleugje magie! In het boek komt hoofdpersoon Emily allerlei wonderlijke personages tegen, met bijzondere dialecten waar steeds Nederlandse alternatieven voor verzonnen moesten worden. Een bijzondere uitdaging voor vertaalster Marie Lotte Hagen. Ook knap van de vertaalster is dat zij de licht sarcastische, nuchtere toon van vertellen uit het oorspronkelijk Engelse boek goed weet te treffen. Zowel qua verhaal als vertaling is De brief om middernacht dus een wonderlijk boek geworden! En binnenkort verschijnt Schreeuw om middernacht, ook weer vertaald door Marie Lotte Hagen.
Een spannend en avontuurlijk boek met een vleugje magie! In het boek komt hoofdpersoon Emily allerlei wonderlijke personages tegen, met bijzondere dialecten waar steeds Nederlandse alternatieven voor verzonnen moesten worden. Een bijzondere uitdaging voor vertaalster Marie Lotte Hagen. Ook knap van de vertaalster is dat zij de licht sarcastische, nuchtere toon van vertellen uit het oorspronkelijk Engelse boek goed weet te treffen.
De invasie 2: Zwerm
Een bloedstollend boek voor fans van The Hunger Games en Divergent. Na een regenbui komen er overal planten op. De gitzwarte stengels verwoesten de aarde, en de bloemen slokken mensen en dieren met huid en haar op. Maar drie tieners blijken immuun te zijn. Lukt het ze om de invasie te stoppen?
De Canadese schrijver Kenneth Oppel heeft al een aantal succesvolle jeugdboeken geschreven, en heeft daar wereldwijd verschillende prijzen voor gewonnen. Het boek is vertaald door Maria Postema, een bekende naam onder veel young adult-fans. De Nederlandse vertaling van Woeker heeft dan ook niets aan spanning ingeboet. Of aan betekenis: Maria heeft zelfs advies gevraagd aan een botanicus over de juiste vertaling van een aantal plantentermen. Dat is pas grondig vertaalwerk!
Een bloedstollend boek voor fans van The Hunger Games en Divergent! De Canadese schrijver Kenneth Oppel heeft al een aantal succesvolle jeugdboeken geschreven, en heeft daar wereldwijd verschillende prijzen voor gewonnen. Het boek is vertaald door Maria Postema, een bekende naam onder veel young adult-fans. De Nederlandse vertaling van Woeker heeft dan ook niets aan spanning ingeboet. Of aan betekenis: Maria heeft zelfs advies gevraagd aan een botanicus over de juiste vertaling van een aantal plantentermen. Dat is pas grondig vertaalwerk!
De groeipijnen van Adrian Mole
Het leven van een puber is zwaar. Vraag dat maar aan Adrian Mole!
Adrian Mole is terug, en hij is nog altijd even chagrijnig! En niet alleen omdat hij aan het begin van het verhaal een vliegtuigje aan zijn neus heeft vastgelijmd… Adrian krijgt te maken met een zwangere moeder, de eindeloze wispelturigheid van zijn grote liefde Pandora, de dreiging van een echte oorlog en een overdosis op hol geslagen hormonen.
In 2020 voorzag Sylvia Witteman de klassieker Het geheime dagboek van Adrian Mole, 13 ¾ jaar van een nieuwe vertaling. Nu heeft ze ook het tweede boek in de bekende serie van Sue Townsend vertaald. Een feest van herkenning voor jong én oud!
Adrian Mole is terug, en hij is nog altijd even chagrijnig! En niet alleen omdat hij aan het begin van het verhaal een vliegtuigje aan zijn neus heeft vastgelijmd… Adrian krijgt te maken met een zwangere moeder, de eindeloze wispelturigheid van zijn grote liefde Pandora, de dreiging van een echte oorlog en een overdosis op hol geslagen hormonen. Een feest van herkenning voor jong én oud!
Interview met Tjibbe Veldkamp, schrijver van vele kinderboeken en vertaler van de populaire serie Dog Man
De mensen foppen! Wanneer iemand de vertaling leest moet hij totaal niet doorhebben dát hij een vertaling leest. En tegelijk moet er natuurlijk wel precies staan wat de schrijver heeft bedoeld.
Hoe ik dat aanpak, grappen vertalen…? Eh… lol maken helpt. En veel gekke dingen roepen en daarna pas kijken of het ook ergens op slaat. En pas ophouden als ik er zelf om kan lachen. De beste vondst komt van Anouk, mijn redacteur bij Condor. Ik had ‘Cat Jail’ in Dog Man vertaald als ‘kattengevangenis’. Dat is op zich goed. Maar Anouk maakte er ‘kattenbak’ van. En dat is natuurlijk veel leuker!
Ja, dat verschilt zeker. Bij het vertalen van lopende tekst is het ritme van de achtereenvolgende zinnen belangrijker. Ze moeten samen lekker klinken. Bij een strip draait het toch meer om losse zinnen.
Lastige vraag, maar als ik één boek moet noemen is het Kleine Karels tekenclub, ook van Dav Pilkey. In dit boek leren kleine kikkertjes verhalen verzinnen. En de verhalen waar ze mee komen zijn superidioot en hilarisch. Neem bijvoorbeeld het verhaal: ‘Dennis de tandenborstel die een advocaat wilde zijn voor dinosaurussen’. Briljante titel!
Nederlands succes in het buitenland: prentenboeken die de grens over zijn gegaan
Nederlands succes in het buitenland: leesboeken die de grens over zijn gegaan
De thrillers van Maren Stoffels veroveren Amerika!
De boeken van Gouden Griffel-winnaar Gideon Samson die zijn verschenen in het buitenland
Lees andere leuke artikelen
7 tips voor het publiceren van jouw manuscript
Veel mensen hebben de ambitie om een boek uit te brengen. Maar hoe zorg je ervoor dat je opvalt tussen al die inzendingen? Wij helpen je met deze 7 tips!
Een boek uitgeven, hoe werkt dat?
Hoe werkt het uitgeven van een boek precies? In dit artikel bespreken we hoe dit gaat en welke afdelingen hier allemaal bij komen kijken.
Leesplezier & leesmotivatie: dit zijn de tips
Om te blijven lezen is een divers boekenaanbod nodig, dat aansluit bij het kind. Daarom tippen we in dit artikel de leukste boeken en handigste tips om kinderen te motiveren!
Tips voor een aantrekkelijke schoolbieb
Bibliotheken op school dragen bij aan de taalontwikkeling, mediawijsheid en leesbevordering van kinderen in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Dus wil je op jouw school een schoolbibliotheek starten? Of is de schoolbieb aan een opfrisbeurt toe? Met deze vijf tips helpen we je op weg. Want een aantrekkelijke schoolbieb is superbelangrijk voor de leesmotivatie!
Mis geen enkel kinderboek of nieuwtje meer en schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang elke twee weken nieuws, kinderboekentips en inspiratie!
Bedankt voor je inschrijving of aangepaste voorkeuren!
Je ontvangt binnen enkele minuten een e-mail waarin we je vragen je eventuele nieuwe aanmeldingen te bevestigen.
Het is mogelijk dat deze e-mail in je map ongewenste e-mail terecht komt.